e-Biznes - geneza powstania elektronicznego biznesu

Definicja e-biznesu

Słowo e-biznes pochodzi od angielskiego zwrotu electronic business i w przekładzie na język polski oznacza biznes elektroniczny.

Zostało po raz pierwszy użyte przez firmę IBM  w 1995 roku. Pod pojęciem e-biznesu kryje się metoda zarządzania biznesem stosująca rozwiązania teleinformatyczne, głównie aplikacje internetowe.

Dotyczy m.in. wymiany danych pomiędzy producentami, dystrybutorami i kontrahentami, wysyłkę dokumentacji, zdobywanie nowych klientów i przeprowadzanie telekonferencji.

Główne zadanie biznesu elektronicznego polega na dokonywaniu transakcji pomiędzy kontrahentami w trybie on-line, a przedmiotem kupna-sprzedaży jest przede wszystkim informacja. Na określenie e-biznesu stosuje się wymiennie słowo e-handel (e-commerce) oraz e-wymiana (e-trade).

Pojęcie biznesu elektronicznego nie da się ująć w jednej definicji, ponieważ podlega on nieustannym przekształceniom oraz pojawiają się nowe metody rozumienia konkretnych kwestii w jego zakresie.

W obrębie e-businessu wyróżnia się handel elektroniczny (e-commerce), elektroniczne przedsiębiorstwo (e-enterprise), elektroniczną gospodarkę (e-economy), elektroniczną społeczność (e-society) , elektroniczny rząd (e-goverement) oraz e-banking i e-learning. Inny rodzaj przeniesienia do rzeczywistości internetowej procesów biznesowych stanowi m-business, ukierunkowany na dostarczanie danych.

Początki ebiznesu

Przed powstaniem biznesu internetowego w dużych przedsiębiorstwach korzystano z metod biznesu elektronicznego o nazwie EDI (Electronic Data Interchange), czyli elektronicznej wymiany danych. Zgodnie z najpełniejszą definicją e-biznesu to już w latach 60. XX w. po raz pierwszy użyto komputerów do celów komercyjnych.

W chwili gdy banki wdrożyły systemy ERMA (Electronic Recording Machine Accounting) i po zmechanizowaniu tego systemu, w Bank of America 9 pracowników było w stanie zastąpić 50 przy wykonywaniu tej samej pracy. 

Wykorzystywanie sprzętu komputerowego w biznesie bardzo szybko zostało przejęte przez przedsiębiorstwa, które wdrożyły automatyczne zarządzanie płacami, generowanie raportów oraz opracowywanie harmonogramu wytwarzania.

Lata 70. i 80. przyniosły pierwsze formy komunikacji w biznesie między partnerami handlowymi. Wtedy powstały także pierwsze systemy do wymiany dokumentów (EDI), a pomysł ich stworzenia już w połowie lat 60.

W 1968 roku kilka firm kolejowych, stawiające na wysoki poziom wymiany informacji pomiędzy firmami, utworzyło Transportation Data Coordinating Committee. W tym samym czasie giganci rynkowi tj. General Motors, Suer Valu, Sears, K-Mart stworzyli dla kluczowych partnerów swoje własne oprogramowania elektroniczne.

Z kolei w latach 70. opracowano po raz pierwszy przemysłowe standardy wymiany dokumentacji: „air, motor, ocean, rail & some banking applications” oraz ANSI X12. Obecnie obowiązują standardy z roku 1985: EDIFACT, a także SWIFT dla branży finansowej.
 

Relacje między podmiotami

• B2B (business-to-business) – zależność „przedsiębiorstwo-przedsiębiorstwo”, dokonywanie działań biznesowych pomiędzy firmami.

• B2C (business-to-consumer albo business-to-client) – zależność „przedsiębiorstwo – klient”, realizowanie transakcji pomiędzy firma a klientem.

• Intra-business (intranet) – rodzaj biznesu  elektronicznego wewnątrz firmy.

• C2C (consumer-to-consument) – relacje „konsument-konsument”, rodzaj stosunków biznesowych między ostatnimi klientami towaru czy usługi.

• B2P (business-to-public) – relacje pomiędzy przedsiębiorstwem a makro otoczeniem.

• G2B (goverenment-to-business) – dotyczy zależności między instytucjami publicznymi a biznesem.

• A2B (application-to-business) – relacja wskazująca na sposób kierowania procesami biznesowymi, obejmuje najem oprogramowania lub usług za pośrednictwem Internetu.
   

Modele biznesowe

Podział za A. Grudzień, NetForum:

• e-shop (elektroniczna strona i sklep internetowy) – najłatwiejszy ze wszystkich modeli biznesowych, przeznaczony jest do reklamowania firmy i jej oferty, niekiedy łączony ze sklepem internetowym

• e-procurement (elektroniczne zaopatrzenie) – to nic innego jak przedstawianie oferty  oraz zamawianie produktów i usług środkami elektronicznymi, jednakże dostawa odbywa się metodami tradycyjnymi

• e-mall (elektroniczne centrum handlowe) – rodzaj e-sklepu, który w mało skomplikowanej formie zbudowany jest z licznych sklepów elektronicznych, należących do niezależnych podmiotów, wspólna działalność może polegać na współpracy finansowej i zaopatrzeniowej

• e – action (aukcja elektroniczna) – zasadniczo opiera się na metodach elektronicznej licytacji towarów i usług, ich forma przypomina z reguły aukcje tradycyjne, biorąc pod uwagę niezliczone możliwości sieci internetowej wyróżnia się liczne rodzaje e-auction, np. aukcja odwrócona

• virtual community (wirtualna społeczność) – charakterem przypomina więcej zjawisko internetowe niż model biznesowy, część przedsiębiorstw korzysta z niego dla usprawnienia działalności, virtual community składa się z podmiotów połączonych wspólnym tematem bądź sektorem rynku, wymiana informacji między nimi jest możliwa dzięki usługom internetowym, tj. portale tematyczne, czy listy dyskusyjne

• collaboration platform (platforma współpracy) – oferuje instrumenty oraz środowisko informatyczne mające zastosowanie w interakcji pomiędzy przedsiębiorstwami, platformą zarządza z reguły niezależna firma, udostępniając ją pozostałym przedsiębiorstwom

• value-chain integrator (integrator i dostawca usług łańcucha wartości) – w przypadku pierwszym skupia się na połączeniu łańcucha wartości, a w drugim na dostawie szczególnego rodzaju usług z łańcucha wartości, np. elektroniczne płatności

• information brokerage (pośrednictwo informacji) – są to przedsiębiorstwa oferujące wyszukiwanie i przesyłanie potrzebnych danych na zlecenia firm, np. generowanie profili konsumentów poprzez wyszukiwanie niezbędnych informacji w Internecie

• trust service (usługi zaufania) – model biznesowych zbliżony do modelu pośrednictwa informacji, polega na dostarczaniu specyficznych danych, zapewnia bezpieczeństwo w działaniach biznesowych między podmiotami w Internecie, z reguły przybiera formę dostawy albo gwarancji certyfikatów autentyczności.

Podział za N. Kirov, A. Kuśmierz, R. Rzadca, PCKurier:

• prosto do klienta – przedsiębiorstwo dostarcza towary i usługi bezpośrednio do klienta, nie korzystając ze standardowych metod dystrybucji

• dostawca z pełnym zakresem usług – producent rozszerza własną ofertę o serwis tematyczny w którym przedstawia towary innych przedsiębiorstw, z tym że złożona oferta zamyka się w obrębie tej samej działalności, np. producent odzieży damskiej łączy swoją ofertę z firmą obuwniczą

• dostawca treści – przedsiębiorstwo dostarcza treści dla dużych serwisów od których otrzymuje wynagrodzenie za towary i informacje, które z kolei wędrują do klientów serwisów

• wspólna infrastruktura – firmy stawiając sobie za cel zmniejszenie kosztów tworzą wspólną platformę komunikacji z konsumentami

• przedsiębiorstwo – podmiot gospodarczy złożony z licznych jednostek biznesowych oferujących indywidualne towary, generuje on wspólny kanał dla wszystkich towarów, a serwis wspiera śledzenie i przedstawianie oferty konsumentom

• integrator sieci wartości – integrator funkcjonuje jedynie w wirtualnym łańcuchu wartości, jego walorem jest zasób informacji

• pośrednik – zadaniem pośrednika jest udzielenie jednego punktu kontaktu dla kontrahentów, zajmuje się także zbieraniem danych.
   

Cele e-biznesu

Podstawowym celem e-biznesu jest przeniesienie tradycyjnej działalności biznesowej do rzeczywistości wirtualnej. Polega na zamianie formy dokumentacji z papierowej na elektroniczną, a także metod jej wysyłania i odbierania z tradycyjnej na elektroniczną, która zaczęła funkcjonować pod nazwą Electronic Data Interchange (EDI).

Zmiana obejmuje także kontakty z klientem. Rezygnuje się z komunikacji twarzą w twarz na rzecz elektronicznej, która jest szybsza i wygodniejsza dla obu stron. W tym rodzaju biznesu obok produktów i usług tradycyjnych pojawiają się także usługi elektroniczne i teleinformatyczne. E-biznes korzysta z narzędzi elektronicznych, informatycznych, w tym internetowych, dlatego utożsamianie go wyłącznie z Internetem jest pewną nieścisłością.